Điều trị và dự phòng sốc phản vệ
Phản vệ là một phản ứng dị ứng toàn thân rất mạnh mẽ. Sốc phản vệ diễn tiến nhanh và có thể gây tử vong nếu không được điều trị kịp thời. Vậy điều trị và dự phòng thế nào?
- Hướng dẫn cách chữa dị ứng thời tiết đơn giản ngay tại nhà
- Mẹo phân biệt các triệu chứng của dị ứng thường gặp
Chẩn đoán xác định
- Tiêu chuẩn 1: bệnh lý cấp tính có triệu chứng da- niêm với ít nhất một trong hai loại triệu chứng hô hấp và tuần hoàn.
- Tiêu chuẩn 2. Có ít nhất 2 trong số 4 loại triệu chứng dưới đây, sau khi tiếp xúc với một chất có thể là dị ứng nguyên: da-niêm, hô hấp, tuần hoàn và tiêu hóa.
- Tiêu chuẩn 3. Tụt huyết áp đột ngột sau khi tiếp xúc với một chất chắc chắn là dị ứng nguyên.
Về phân độ: phản vệ nặng khi có triệu chứng suy hô hấp hoặc tụt huyết áp.
Chẩn đoán phân biệt
Phản vệ suy hô hấp cần phân biệt với:
- Co thắt phế quản trong hen phế quản
- Tràn khí màng phổi
- Thuyên tắc phổi.
- Phản vệ tụt huyết áp cần phân biệt với:
- Sốc dây X
- Các loại sốc khác: sốc tim, sốc mất máu, sốc nhiễm khuẩn
- Hạ đường-huyết
Xử trí sốc phản vệ
Chuyên gia y tế Bùi Huỳnh GV –Trường Cao đẳng Y dược Pasteur cho biết: Dừng ngay đường tiếp xúc với dị nguyên. Đặt bệnh nhân nằm tại chỗ, đầu thấp, chân cao. Tư thế nằm nghiêng nếu có nôn.
Phản vệ cơ chế miễn dịch và không miễn dịch được xử trí giống nhau, trong đó aderenalin và oxy là các biện pháp quan trọng và sớm nhất để làm giảm đáp ứng miễn dịch của cơ thể. Adrenalin được chỉ định cho người có dấu hiệu của phản vệ hay đe họa phản vệ, hoặc cả khi không có triệu chứng chuẩn mực cho chẩn đoán phản vệ.
Phản vệ nhẹ:
- Tiêm bắp hoặc tiêm dưới da 0,3-0,5ml adrenaline 1/1.000.
- Lặp lại mỗi 5 phút nếu các triệu chứng vẫn còn.
Phản vệ nặng
Tiêm tĩnh mạch 3-5ml adrenaline 1/10.000.
- Lặp lại mỗi 3-5 phút nếu còn tụt huyết áp.
- Tụt huyết áp kéo dài thì truyền tĩnh mạch liều khởi đầu 1-4 micro- gram/ phút, tối đa là 10 micro- gram/phút.
- Thuốc vận mạch (Dopamine, Noradrenaline, Vasopressin) nếu vẫn còn tụt huyết áp.
- Dùng các thuốc kháng histamin và cortisone để giảm viêm đường thở, cải thiện hô hấp, đề phòng sốc phản vệ tái phát.
- Dùng beta-agonist (ví dụ albuterol) nếu vẫn còn co thắt phế quản sau tiêm adrenaline.
- Thuốc kháng histamine (Promethazine, Pipophen) chỉ có tác dụng giảm triệu chứng da-niêm.
Chú ý:
- Liều tiêm bắp thông thường của adrenaline cho mọi lứa tuổi: 0,01 mg/kg (liều tối đa 0,5 mg).
- Dùng bơm tiêm tự động: chỉ cho các liều 0,15 mg và 0,3 mg.
Dự phòng sốc phản vệ
Đối với người bệnh
Cách phòng phản vệ tốt nhất là tránh xa các yếu tố gây phản vệ.
- Luôn mang theo mình thông tin cho biết bạn bị dị ứng với thuốc nào hay chất nào khác (đeo vào cổ hay cổ tay, hay để trong ví).
- Khi bạn bị phản vệ mà không có sẵn bơm tiêm tự động, hãy đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được tiêm adrenaline và ổn định sinh hiệu trước khi chuyển đến cơ sở chuyên khoa điều trị tiếp tục.
Cẩn thận báo cho các bác sĩ của bạn biết về các phản ứng thuốc mà bạn có.
- Khi đang tiêm một thuốc nào đó, nếu bạn cảm thấy bất thường như bồn chồn, hốt hoảng, tê lưỡi, ngứa da… hãy nói ngay với bác sĩ để ngừng tiêm và kịp thời xử trí phản vệ.
- Nếu bạn có dị ứng với côn trùng đốt, phải cẩn thận khi gần chúng. Mặc quần dài và áo dài tay, không đi chân trần lên cỏ, tránh các màu sáng, không dùng nước hoa, không mở soda bên ngoài nhà. Bình tĩnh khi gần loại côn trùng đó.
Nếu bạn dị ứng với thức ăn, đọc cẩn thận nhãn. Quá trình chế biến có thể thay đổi, bạn cần kiểm tra định kỳ nhãn hiệu các thứ mà bạn thường ăn. Khi bạn đi ăn ở tiệm, tìm hiểu cách chế biến và các thành phần có trong món ăn. Một tí thức ăn mà bạn dị ứng có thể gây ra phản ứng nghiêm trọng.
Đối với thầy thuốc
Cho thuốc đúng chỉ định, cân nhắc sử dụng thuốc trên những bệnh nhân cơ địa dị ứng.
Khi thực hiện thuốc cho bệnh nhân, luôn đem theo hộp chống sốc.
Đối với các thuốc có nguy cơ phản vệ cao thì phải thử test trước khi dùng, ví dụ như huyết thanh kháng uốn ván, Streptomycin…
Khi nghi ngờ phản vệ, phải dùng adrenaline ngay cho bệnh nhân.
Đối với những trường hợp bất khả kháng phải dùng thuốc trên cơ địa dị ứng thuốc mà bệnh nhân đã thông báo, phải sử dụng ste- roid trước 30 phút và dùng liều thuốc rất nhỏ sau đó tăng dần (phương pháp giải mẫn cảm- de- sensitization).
Bùi Huỳnh GV -Trường Cao đẳng Y dược Pasteur chia sẻ tại http://benhlyxuongkhop.net