Dịch tễ bệnh
Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi, tuy nhiên phần lớn các trường hợp xuất hiện ở nam giới, dưới 50 tuổi. Tỉ lệ nam nữ vào khoảng 8:1, với tuổi bị bệnh trung bình của nữ cao hơn nam giới khoảng 10 tuổi. Tổn thương bệnh cơ xương khớp có thể gặp ở một khớp háng hoặc cả hai bên. Bệnh chiếm khoảng 10% tổng số ca thay khớp háng hằng năm.
Triệu chứng lâm sàng
Hỏi tử chỏm xương đùi có thể tiến triển mà không có các biểu hiện trên lâm sàng. Tổn thương của xương phát hiện được trên phim chụp cộng hưởng tử có thể xuất hiện trước các biểu hiện lâm sàng từ vài tuần cho đến vài tháng. Các triệu chứng bệnh thường xuất hiện trong giai đoạn tiến triển của bệnh với biểu hiện đau hoặc nhức ở vùng bẹn hoặc quanh khớp háng bị bệnh. Nếu giai đoạn muộn có thể có hạn chế vận động khớp háng, dáng đi tập tễnh.
Triệu chứng lâm sàng bệnh hoại tử vô khuẩn chỏm xương đùi
Các triệu chứng thực thể không có tính chất đặc hiệu. Ở giai đoạn sớm có thể có hạn chế các động tác vận động của khớp háng bị tổn thương. Đau khi thăm khám nhất là các động tác xoay hoặc dạng khớp háng. Bệnh nhân có thể duy trì khả năng vận động của khớp háng bị tổn thương trong nhiều năm với sự giới hạn của các động tác vận động. Khi bệnh tiến triển nặng, bệnh nhân thường đau nhiều, cứng hoặc hạn chế vận động khớp háng nhiều. Thời gian tiến triển của bệnh từ khi xuất hiện đến giai đoạn cuối thay đổi từ vài tháng đến hàng năm.
Giai đoạn bệnh
Xác định giai đoạn bệnh của hoại tử chỏm xương đùi thường được dựa vào các xét nghiệm hình ảnh và mô bệnh học.
Hiệp hội quốc tế về luân chuyển và hoại tử xương bao gồm 7 giai đoạn:
- Giai đoạn 0: các xét nghiệm chẩn đoán đều bình thường, chẩn đoán dựa vào mô bệnh học, xuất hiện hoại tử trên sinh thiết thường.
- Giai đoạn 1: X- quang thường và CT scan bình thường, có bất thường trên xạ hình xương hoặc MRI, sinh thiết xương có hoại tử. Có thể có hoặc không có các biểu hiện lâm sàng.
Hình ảnh X-Quang hoại tử vô khuẩn chỏm xương đùi
- Giai đoạn 2: có các hình ảnh bất thường trên X-quang là hình ảnh của xương chết rõ ở chỏm xương đùi. Những hình ảnh này có thể bao gồm những giải hoại tử, các ổ lắng đọng calci, các nang ở vùng chỏm hoặc cổ xương đùi. Chỏm xương đùi vẫn còn có hình cầu trên cả phim trước và sau và bên cũng như CT scan.
- Giai đoạn 3: chỏm xương đùi có các biến đổi cơ học. Có hình ảnh trăng lưỡi liềm xuất hiện ngay ở phần xương dưới sụn. Chỏm xương vẫn còn giữ hình dạng cầu.
- Giai đoạn 4: có bất kỳ bằng chứng nào của xẹp chỏm xương đùi với dấu hiệu hẹp khe khớp.
- Giai đoạn 5: có thể có bất kỳ hoặc tất cả các dấu hiệu về hình ảnh đã mô tả ở trên cùng với dấu hiệu hẹp khi khớp. Có các biểu hiện của thoái hóa khớp thứ phát sau các biến đổi cơ học của chỏm xương đùi, với các biểu hiện xơ hóa, nang xương ở phần ổ cối và có thể có gai xương.
- Giai đoạn 6: phá hủy nặng chỏm xương đùi với các biểu hiện thoái hóa nặng.
Nguồn: Bùi Huỳnh – Bệnh lý xương khớp